پرويز کرمي*

«با توجه به واقعياتي که ما مشاهده مي‌کنيم و جلوي چشم ماست، اين اوجگيري، اين رسيدن به اين تعالي مورد نظر و پيشرفت، به هيچ وجه خيال‌پردازانه نيست؛ واقع‌‌‌گرايانه است. تجربه‌‌‌ اين چند سال هم همين را نشان مي‌دهد. در همين آمارهايي که داده شد، ملاحظه کرديد که پيشرفت کشور در بخش‌هاي مهم و دانش‌هاي نو و موثر در زندگي، با فاصله‌‌‌ چند سال، پيشرفت چشمگيري بوده است. اين نشان‌‌‌دهنده‌‌‌ اين است که استعداد و ظرفيت و آمادگي هست. ما بايد اين مساله را جدي بگيريم؛ يعني به مساله‌‌ علم و تکيه‌‌ به علم در کشور اهميت بدهيم؛ يعني اين را اساس کار قرار بدهيم. حرف ما در اين چند ساله همين است. اگر چنانچه علم در بخش‌هاي مختلف جدي گرفته شد، آن وقت اين شرکت‌هاي دانش‌‌‌بنيان که بر مبناي علم کار مي‌کنند، توليد مي‌کنند و ثروت‌‌‌آفريني مي‌کنند، خواهند توانست به تدريج اقتصاد کشور را به شکوفايي واقعي برسانند.»
(فرمايشات مقام معظم رهبري در ديدار با جمعي از پژوهشگران و مسئولان شرکت‌هاي دانش‌بنيان در تاريخ هشتم مرداد 91) 

در هيچ دوره‌اي شرايط، مقدمات و زمينه‌هاي پيشرفت و توسعه تا اين حد فراهم نبوده است. مهم‌تر از هر چيزي، درک و فهم عمومي ارتقاي کمي و کيفي پيدا کرده و ضرورت تغيير و تحول اقتصادي را آحاد جامعه دريافته‌اند. حضور نيروي جوان و تحصيلکرده را هم نبايد دست‌کم گرفت. البته خطر مهاجرت هم هست اما اگر قدري مسئولين در سياست‌ها و برنامه‌هاي فرهنگي توسعه جديت به خرج بدهند و از شتاب آن نکاهند، حتما جوانان تحصيلکرده با انرژي و قوت و انگيزه بيشتري به فعاليت اقتصادي خواهند پرداخت.
از اتفاقات خوبي که اين سال‌ها افتاده، اين است که مثل سابق ملت علاقه‌مند نيستند فقط به استخدام دولت دربيايند و به آب‌باريکه دولتي بسنده کنند. قاطبه جوانان ما شور و حالي در سر دارند که دولت جوابگويشان نيست. فرمود «همت بلند دار که مردان روزگار/ از همت بلند به جايي رسيده‌اند». جوانان کشور نيز صاحب همت بلندند و آمال و آرزوهايشان صرفاً تصاحب پست‌ها و سمت‌هاي دولتي نيست. آن‌ها مي‌خواهند کاري بزرگ و پرسود انجام دهند و در سطح جهاني حرف‌هاي قابل اعتنا بزنند. جالب اين‌جاست که دنيا هم امروز با جديت بيشتري رفتار و گفتار جوانان تحصيلکرده ايران را دنبال مي‌کند. گويي شاخک‌هاي آن‌ها نيز خبر از يک اتفاق خوب و همه‌جانبه مي‌دهند. اين توجه فوق‌العاده به ايران البته با انگيزه‌هاي سياسي هم درآميخته است. اما جدا از سياست، آن‌ها دريافته‌اند که در اين منطقه، به خصوص در جمهوري اسلامي ايران، اتفاقات مهمي در شرف وقوع است. به خصوص به لحاظ علمي، فناوري و اقتصادي اين‌جا آبستن ثروت و قدرت و فرهنگ است که ان‌شاءالله بالنده شوند و عالم را در بر گيرند.
در کنار مردم، مسئولين کشور نيز بيش از پيش آماده تحول و تغييرند. قبلا شايد گفتن از اين‌که دولت را بايد کوچک کنيم، حرفي خطرناک به نظر مي‌رسيد. غيردولتي شدن اقتصاد نيز به نظر مي‌رسيد نشدني و فاجعه‌بار باشد. اما امروز به لحاظ نظري همه گروه‌ها و نحله‌هاي فکري با اين مساله به عنوان يک امر بديهي برخورد مي‌کنند و در اصل ماجرا اختلافي ندارند. اختلاف اگر هست، بر سر شيوه و روش است. چيزي که مهم است، اين است که همه مسئولين عالي‌رتبه نظام ضرورت پيشرفت و توسعه را به عمق جان درک کرده‌اند و از دولت تا مجلس همه دنبال راه‌حل‌هايي هستند که راه‌هاي حضور مردم در اقتصاد را هموار کنند و موانع را از مقابل اقتصاد دانش‌بنيان و توليد ثروت مشروع از علم بردارند. فضاي دنيا هم امروز تغيير کرده. آن علومي که در دوران جنگ سرد به مثابه رازهاي کس‌ندان بود و راه دستيابي‌ به آن‌ها را فقط جاسوس‌هاي خبره مي‌دانستند، امروز به برکت گسترش فناوري‌هاي رسانه‌اي، عموما برملا شده‌اند و در دسترس عموم قرار دارند. حالا فرصت مغتنمي هست تا ما هم علوم مورد نيازمان را از اين بازار پرسود تامين کنيم، بلکه خود به عرضه‌کننده متاع‌هاي دانش‌بنيان بدل شويم. در اين بازار ما نيز سهمي داريم و مي‌توانيم سودهاي کلاني را به چنگ آوريم. وقتي هند و پاکستان و تايوان و چين و مالزي و اندونزي مي‌توانند سهم قابل ملاحظه‌اي از تجارت جهان را فراچنگ آورند، ما چرا نتوانيم؟ ما در ساخته شدن دنياي امروز موثر بوده‌ايم. ممکن است در سال‌هاي اخير دچار ضعف و فتور شده باشيم اما حجم قابل توجهي از توليد علم جهاني در جغرافياي ايران‌زمين صورت گرفته است. دانشمندان پايشان را بر نردبامي گذاشته‌اند که دانشمندان ايراني ساخته‌اند. علم، جغرافيا ندارد و هر کس هر کاري مي‌کند، در اصل به تمدن انساني خدمت مي‌کند. با اين همه، کسي منکر شأن و منزلت دانشمندان ايراني نيست. همين الان هم دانشمندان ايراني به اعتبار اسلاف گران‌قدر خود مي‌درخشند.

مهم‌ترين پارامتري که ما را به آينده علمي و اقتصادي کشور اميدوار مي‌کند، اشارات و بيانات و توجهات رهبر فرزانه انقلاب ا‌ست. به استظهار لطف و عنايت ايشان است که مي‌گوييم راه باز است و شرايط توسعه و پيشرفت مهياست. اشارات دقيق و واقع‌بينانه معظم‌له خبر از آن دارد که ايشان بيش از هر فرد ديگري مي‌دانند که چه انرژي حيرت‌انگيزي در ايران وجود دارد. پتانسيل ايران براي رشد و توسعه حيرت‌انگيز است و همين امر ما را محسود کشورهاي منطقه کرده است. به همين بياني که در پيشاني اين مطلب از رهبر حکيم انقلاب نقل کرديم، دقت بفرماييد. اشارات ايشان حجت را بر مديران کشور تمام مي‌کند که هرچه زودتر به کار و بار خود سرعتي جهادي ببخشند. معني اصلي مديريت جهادي هم همين است که بتوانيم از ظرفيت‌ها و امکانات موجود بهره ببريم و به حداکثر نتيجه دست يابيم؛ درست شبيه همان کار فوق‌العاده‌اي که در جنگ و جهاد کرديم. در جنگ و جهاد هيچ رزمنده‌اي معطل امکانات نمي‌ماند و دست روي دست نمي‌گذارد تا همه چيز آماده شود بلکه خود با استفاده از خيرالموجودين شرايط و امکانات را فراهم مي‌کند و جلوي پيشروي دشمن را مي‌گيرد. اين خيلي خوب است که رزمندگان اسلحه پيشرفته داشته باشند، اما اگر نداشتند که تسليم نمي‌شوند. حتي اگر شده با وسايل دور و بر ايستادگي مي‌کنند و جلوي دشمن را مي‌گيرند. بازخواني تاريخ انقلاب و دفاع مقدس يادآوري‌مان مي‌کند که قبل از هر چيزي ما محتاج همت و عزم و اراده‌ايم. در اين عرصه نيز حرف اول را همت و عزم و اراده و اميد مي‌زنند.
مخلص کلام اين‌که با اين رهبر و اين مديران عالي‌رتبه و اين مردم و اين جوانان و اين مقدمات، راه پيشرفت و توسعه و توليد ثروت از طريق دانش باز است. ابر و باد و مه و خورشيد  فلک در کارند/ تا تو ناني به کف آري و به غفلت نخوري/ همه از بهر تو سرگشته و فرمانبردار/ شرط انصاف نباشد که فرمان نبري.

دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان