علی محمد سلطانی*

نيازهاي جديد بشر و خلاقيت‌هاي دانشمندان و فناوران، روندي قطعي و اثرگذار را در علم و فناوري ايجاد نموده‌است؛ همگرايي فناوري‌ها حتي موجب شده‌است كه چرخة عمر بعضي فناوري‌ها، قبل از افول، دوباره سر به صعود بگذارد و ظهور دوباره فناوري‌هاي موجود را نويد داده‌است. فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT) با عمري نزديك 50 سال، هنوز تازه است و حتي مي‌توان گفت همچنان در حال ظهور است. يكبار با ظهور فناوري‌نانو، اين حوزه جاني تازه گرفت و الكترونيك مقياس نانو، هم در سرعت انتقال اطلاعات و هم در سرعت پردازش، نويد بخش آينده‌اي طولاني براي ICT شد. تلفيق اين فناوري با تجهيزات دقيقي چون حسگرها هم نويد بخش ورود ICT به تمام اشياء و ارتباطات آنها شده‌است. رشد فناوري‌هاي شناختي نيز با نوآوري‌هاي ICT، سرعت گرفته و در حال ورود به زندگي بشري است. زيست فناوري و نانو هم با همگرايي، باعث ايجاد فضايي بزرگ در محصولات مرتبط با سلامت شده‌اند.

همچنانكه ظرف فناوري، بنگاه است و در دل بنگاه، فناوري به نوآوري تبديل مي‌شود، همگرايي فناوري‌ها هم جز با همكاري و هم افزايي بنگاه‌ها ممكن نيست. توانمندي يك بنگاه با بنگاهي ديگر موجب نوآوري در محصول جديدی مي‌شود كه محصول همگرايي دو حوزه فناوري‌ است.  اين دو بنگاه، از هم ياد مي‌گيرند و با هم پيش مي‌روند. دو توانمندي همگرا شدني در دو بنگاه به يك محصول، همگرا مي‌شوند.  اين نوع يادگيري، یادگیری افقي ميان دو بنگاه فناوري است. فراموش نكنيم كه بر اساس بررسي‌هاي تجربي چند ده سال گذشته، بنگاه‌ها بيش از هر چيز به يادگيري از يكديگر نياز دارند و هيچ عامل ديگري به اندازه يادگيري در رشد بنگاه مؤثر نيست.

اجازه بدهيد يادگيري عمودي را هم يادآور شوم. براي تحقق يك نوآوري، چهار ركن اصلي، دست به دست هم مي‌دهند. توسعه دهنده فناوري، توسعه دهنده كسب و كار، توليد كننده و مهمتر از همه مشتري. محصولات همگرايي به دليل پيچيدگي‌هاي فني و به‌منظور ورود به بازار نيازهاي در حال تغيير بشر، بيش از قبل نيازمند كنار هم آمدن اين چهار ركن هستند. شركت فناوري بايد از مشتري ياد بگيرد و محصول را مطابق نياز او طراحي كند، از توليد كننده ياد مي‌گيرد كه چگونه يك نوآوري فني مي‌تواند به يك محصول با مقياس و طرح صنعتي تبديل شود. توسعه دهنده كسب و كار هم، مدل‌هاي جديد كسب و كار متناظر با نيازهاي در حال تغيير را به اين سه ركن ياد مي‌دهد. اين هم عرصه‌اي ديگر از يادگيري‌هاي بين بنگاهي.

بررسي‌هاي انجام شده در بخش‌هاي مخلف معاونت علمي و فناوري نشان مي‌دهد كه بنگاه‌هاي فناوري ما با يكديگر كاري ندارند و عموماً به تنهايي قصد پرواز دارند. اين دقيقاً مغاير با روندهاي توسعه نوآوري در ساير كشورهاست. آنچه بنگاه‌ها نياز دارند يادگيري از همديگر است و آنچه دولت نياز دارد فهم سازوكارهاي اين يادگيري و هدايت سياست‌هاي حمايتي به سوي يادگيري است.

مركز راهبردي فناوري‌هاي همگرا، تمام توان خود را براي كنار هم آوردن افقي و عمودي بنگاه‌ها به كار مي‌بندد و در حال طراحي مدل‌هاي همگرايي بنگاه‌ها و يادگيري بين بنگاهي است. فرصت همگرايي فناوري‌ها مي‌تواند افقي تازه در پيشرفت علمي و فناوري كشور ايجاد كند تا بنگاه‌هاي ما به جاي علاقه به يادگيري از دولت و يا عدم احساس نياز به يادگيري، براي يادگيري از همديگر تشويق شوند و توانمندي‌هاي خرد و كوچك در تلاقي با يكديگر به زنجيره‌هاي بزرگ تبديل شوند.

*رییس مرکز راهبردی فناوری های همگرای معاونت علمی

منبع: isti.ir

انتهای پیام/25