سیستم حمل‌ونقل، یکی از ارکان توسعه اقتصادی کشورها محسوب می‌شود و پیشرفته بودن این حوزه در هر کشوری نمادی از قدرت اقتصادی به شمار می‌رود.

از سویی دیگر رشد اقتصادی کشورها، تقاضای استفاده از سامانه‌های حمل‌ونقل را افزایش داده است که این مسئله در اغلب موارد باعث بروز مشکلاتی در عملکرد سیستم حمل‌ونقل می‌شود. گسترش شهرها و رشد جمعیت موجب افزایش سفرها (تقاضا سفر) شده و از سوی دیگر تسهیلات حمل‌ونقل ارائه شده (عرضه) متناسب با این تقاضا نیست.

با توجه به اینکه در شهرهای کم جمعیت کشور عدم منابع مالی کافی و محدودیت‌های موجود، امکان توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل را محدود ساخته است، بنابراین نیاز مبرم به مدیریت هوشمندانه زیرساخت‌های حمل‌ونقل وجود دارد.

مدیریت سیستم‌ حمل‌ونقل، هر فعالیت یا راهبردی با هدف استفاده بهینه از تسهیلات حمل‌ونقل است. به‌کارگیری سامانه‌های هوشمند یکی از روش‌های مدیریت سیستم‌ حمل‌ونقل، برای هدفمند کردن استفاده از سامانه‌های حمل‌ونقل برای استفاده بهینه از آن‌‌ها است.

سامانه‌های هوشمند حمل‌ونقل، اصطلاحی کلان برای کاربرد ترکیبی از فناوری‌های ارتباطات، کنترل و پردازش اطلاعات برای سیستم حمل‌ونقل است که استفاده از آن باعث افزایش ایمنی، افزایش بهره‌وری، صرفه‌جویی اقتصادی، کاهش ترافیک می شود و اثرات مخرب زیست‌محیطی را کاهش می‌دهد.

براساس مطالعات بررسی شده در کشورهای پیشرفته، زمانی سیستم حمل‌ونقل می‌تواند در بهترین سطح عملکرد باشد و از تمام ظرفیت‌های خود استفاده کند که شبکه اطلاعاتی و ارتباطی مناسبی میان بخش‌های مختلف آن شکل گیرد و با استفاده از داده‌های محیطی و سیستم‌های ارتباطی بر عملکرد حمل‌ونقل اثرگذار شود.

این مسئله از راه حرکت به سمت حمل‌ونقل هوشمند امکان‌پذیر خواهد بود. علاوه بر استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود در حمل‌ونقل، مدیریت تقاضا نیز بسیار حائز اهمیت است. خدماتی نظیر اطلاع‌رسانی پیش از سفر و حین سفر، هم‌سواری و تخصیص حمل‌ونقل عمومی مبتنی بر نیاز، همگی از بستر توسعه سامانه‌های حمل‌ونقل هوشمند فراهم می شود.

در حال حاضر نفوذ روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات و مسائلی همچون هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها موجب حرکت حوزه‌های مختلف به سمت هوشمندسازی شده است. از سوی دیگر پیچیدگی‌های موجود در مدیریت حمل‌ونقل، نیازمند سامانه‌های هوشمند و ایجاد یکپارچگی میان بخش‌های مختلف است که این موارد ضرورت حرکت به سمت حمل‌ونقل هوشمند را نمایان می‌سازد.

از سوی دیگر، در حال حاضر بیش از 1000 شهر با جمعیت 200هزارنفر در کشور ایران وجود دارد که دارای نیازهای متفاوتی در بخش حمل‌ونقل در مقایسه با کلان‌شهرها هستند. نبود امکانات کافی در بخش حمل‌ونقل عمومی، عدم وجود ساختار مناسب و مدیریت سنتی حوزه حمل‌ونقل، نبود منابع مالی کافی برای توسعه حمل‌ونقل از جمله مسائلی است که حمل‌ونقل در شهرهای کم جمعیت با آن‌ها رو به رو است.

*مسئول هوشمندسازی ستاد توسعه فناوری فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

منبع: isti.ir

#