«گیاه» سر به آسمان دارد و ریشه در خاک. آرام و استوار، در پی تعالی است و هوشیار. همچنین، در پی رفع «نیاز» انسان است و حیوان. آنجا که سرد است، آنجا که گرم است، آنجا که معتدل است، آنجا که خشک است، آنجا که مرطوب است، هر جا که هرگونه است، گیاهان اش، به همان رنگ و نمط، سر بر می‏آورند و خواسته‏ها را نیز برآورده می‏کنند.
از نگاه من، همه گیاهان، دارویی اند. دوایند. درمانگرند. گیاهان، گیرنده‏های هستند، قدرتمند و بی اشتباه. اطلاعات طبیعت را می‏گیرند و برنامه ای درست برای ادامه حیات و آبادانی اش تدوین می‏کنند. مادام که انسان به این هوشمندان بی ادعا، محترمانه نگریسته، بازی زورآزمایی با طبیعت را برده است.
با این حال، به گفته و یافته دانشمندان قدیم و جدیدمان، برخی گیاهان، «دارویی» هستند و بر این ویژگی، تاکید کرده اند. گونه‏هایی که از این رستنی‏ها، یافته شده، شگفت آور و گونه گون است و البته مایه فخر ایران زمین. هز ار درد را، با اینها درمان کرده بودند و همچنان نه به سیاق گذشته، گر چه کمرنگ تر، این درمانگری ادامه دارد. بنابراین، بر ضمه ما است، که این گنج‏های رایگان به دست آمده را، بیش از پیش، مراقبت کنیم و پروارترشان کنیم.
«طب سنتی» هم البته با موضوع «گیاهان دارویی» عجین است و رفیق قدیم. طب سنتی، برای امروز ما، تقریبا موضوع ناشناخته ای است، که اندیشیدن درباره آن، کمی افسوس را به همراه دارد. چرا که گرانبهاترین داشته‏های بزرگ ترین دانشمندان ما، که همان جان شان است، در این راه صرف شد و اوج اقتدار روح انسانی را در خود نمایان کرد. پس، چنین عرصه ای، عرصه سیمرغ است و والا.
وادی «طب سنتی» و «گیاهان دارویی»، فرراهی است از وادی طلب تا وادی معرفت. آنگاه وادی عشق و معرفت درنوردیده خواهد شد و وادی استغنا به دست خواهد آمد. بی تعارف باید بگویم که موضوع «طب سنتی» و «گیاهان دارویی» برای ما هم آب دارد و هم نان. هم سلامتی جامعه را تضمین خواهد کرد و هم چرخ‏های پیشرفت مان را روغن کاری.
حالا دنیا و رویکرد کشورهایش، به ترکیبات طبیعی در صنایع دارویی و غذایی، عزم «بازگشت به خویش» دارد. سالهاست که البته چنین است. ما نیز گر چه شاید کمی دیرتر، اما ریشه دارتر و غنی تر، در پی زدودن غبارهای برنشسته بر این آیینه بی زنگار برآمده ایم. با این تفاوت که پیشوند گرانمایه «فناوری» را هم سرمایه راه کرده ایم که کاری از سر هوش و ذکاوت است. بر همین طریق، وزارتخانه‏ها و نهادها و مراکز دولتی و غیردولتی متعددی در کشورمان، دلمشغول این موضوع مهم شده اند و با نگاهی چندسویانه تعامل و تلاش مشترک دارند.
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم برای سریع تر رسیدن به سرمنزل مقصود و ایستادن بر نقطه مطلوب، ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی را از سالها قبل راه انداخت تا ضمن هماهنگی فرادستگاهانه و فرابخشانه، نیازها و یافته‏ها و دستاوردها را هدفمندتر، پیگیری کند. کشت، تولید، فرآوری، استخراج مواد، ورود صنعت، صادرات، بازاریابی و موارد دیگری از این دست، با تنظیم، هماهنگی و مدیریت این ستاد اینک کهنسال و ریشه دار معاونت علمی، به جد در حال پیگیری است. از همین رو، جشنواره ملی گیاهان دارویی، فرآورده‏های طبیعی و طب سنتی، با برگزاری دو دوره اش تاکنون، بی تعارف؛ یکی از جشنواره‏های موفق حوزه علم و فناوری محسوب می‏شود. امسال نیز که در آستانه برگزاری سومین دوره اش هستیم، بسیاری از علاقه مندان و مردم عزیزمان، لحظه شماری می‏کنند برای گشایش آن.
ورای این موضوعات، نقشه جامع علمی کشور نصب العین همه ما برای پیشرفت و موتور محرک اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد مقاومتی محسوب می‏شود، توجهی جدی به جایگاه گیاهان دارویی و طب سنتی دارد و آن در اولویت الف خود قرار داده است. این یعنی، هیچ تردیدی برای توجه بی دریغ به این مقوله‏های ارزشمندمان باقی نمی ماند. تدوین و ابلاغ سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است، دیگر هیچ شبهه ای را برای «عزم ملی» در توجه به این موضوعات برایمان به جا نمی گذارد.
بنابراین «توجه به شرکت‏ها و موسسات دانش بنیان فعال در این حوزه از مرحله تولید تا صادرات و برندسازی کالاهایشان، تسهیل‏گری و زمینه‏سازی برای افزایش ورود فناوری‏های جدید به بازار، حمایت از فناوران و ارتقای توانمندی بنگاه‏های اقتصادی، افزایش فروش و سهم از بازار، برنامه‏ریزی و حمایت در جهت توانمندسازی مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و تخصیص اعتبار و حمايت از طرح‏ها و پايان‏نامه‏هاي مرتبط، حمایت از شبكه‏سازي آزمايشگاهی در حوزه گیاهان دارویی و كمك به تدوين شاخص‏هاي نظارت بر آزمايشگاه‏هاي عضو شبكه و اختصاص اعتبارات بر اساس نتايج ارزيابي و رتبه‏بندي، تاسیس بانک اطلاعات جامع در سطح ملی و مركز منطقه‏اي علوم و انتقال فناوري كشورهاي حاشيه اقيانوس هند، حمایت از توسعه ثبت و صدور پروانه تولید داروهای گیاهی و فرآورده‏های طبیعی، تقسیم‏بندی و اولویت‏بخشی گیاهان دارویی ایران بر اساس نیازهای گوناگون صنعتی، تحقیقاتی، صادراتی و تهیه فهرست‏های مورد نظر در این زمینه و بر اساس رویکردهای واقع‏گرایانه، مشارکت فعال در ساماندهي نظام استاندارد گیاهان دارویی و  فرآورده‏های با منشا گیاهی، شناسایی، سنجش و ارزیابی منابع طب سنتی، حمايت از تحقيقات و توليد داروهاي طب سنتی و ترجمه، تصحيح و چاپ كتب اصيل طب سنتي، حمایت اعتباری از تدوین اطلس گیاهان دارویی کشور و حمایت از گیاهان کلیدی و مهم اقتصادی و در عین حال در شرف انقراض، حمایت و برنامه‏ریزی در جهت برگزاری و شرکت در جشنواره‏ها و نمايشگاه‏‏‏های ملی و بین‏المللی»؛ نکاتی است که معاونت علمی و ستاد گیاهان دارویی اش، بی دریغ و بی وقفه، در پی انجام دادن و به ثمر نشاندن اش هستند. برگزاری «سومین جشنواره ملی گیاهان دارویی، فرآورده طبیعی و طب سنتی»، ان شاءالله میوه‏هایی را در دسترس عموم خواهد گذاشت، که در سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» حلاوت اش در کام مردم ایران اسلامی، خوش خواهد نشست.

* سورنا ستاري - معاون علمي و فناوري رئيس‏ جمهوري