مهم‌ترین عاملی که حوزه دام، طیور و آبزیان را به صنعتی حیاتی در کشور بدل کرده؛ نقش‌آفرینی آن در زمینه تامین امنیت غذایی و تاثیر زیاد این حوزه در ارتقای کیفیت و کمیت صنعت غذا در کشور است. بر همین اساس در افق سند چشم انداز 1404 نیز ماموریت‌های مختلفی برای فعالان دولتی و خصوصی حوزه دام، طیور و آبزیان تعیین شده است.

ماموریت‌هایی چون «نقش آفرینی در برقراری امنیت غذایی در محصولات اساسی و توسعه صادرات»، «رقابت‌پذیری با تکیه بر استانداردهای جهانی و مشارکت حداکثری بخش خصوصی و تعاونی»، «ایجاد و توسعه زیرساخت‌های فنی و اقتصادی صنایع کشاورزی توسعه یافته و پیشرفته»، «افزایش توانمندی، آگاهی بخشی، تخصص، نوآوری و کارآفرینی در حوزه منابع انسانی» و غیره که هر کدام از آنها اگر به خوبی اجرایی شوند می‌توانند کشور را در داشتن صنعت توانمند و تقویت شده دام، طیور و آبزیان و خوداتکایی و عدم وابستگی به بازار جهانی کمک کنند.

اما رسیدن به این هدف؛ با چالش‌ها و موانعی مواجه است که باید با استفاده از توان تخصصی متخصصان و صنعتگران، توان دانشی فارغ‌التحصیلان و اساتید و توان فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان برای رفع این چالش‌ها گام برداشت.

«آسیب پذیری بالای دام و محصولات دامی در برابر شرایط آب و هوایی نامساعد»، «از دست رفتن حجم زیادی از محصولات دامی و کاهش بهره‌وری به علت عدم اطلاع از وضعیت و نیازهای هر محصول»، «عدم وجود نیروی کارمناسب در فعالیت های مربوط به پرورش و دستیابی به محصولات دام، طیور، آبزیان و زنبور»، «محدودیت منابع و زمین برای تامین نیاز غذایی جمعیت رو به رشد و اثرات مخرب زیست محیطی فعالیت های گسترده دامداری» و «افزایش حساسیت افراد جامعه روی کیفیت و تازگی مواد غذایی و تمایل آنها به مصرف مواد غذایی ارگانیک و تازه» از جمله این چالش های شناسایی شده است.

همچنین کارشناسان، «وجود واسطه های متعدد و عدم دسترسی مستقیم به تامین کنندگان، مصرف کنندگان اصلی و تحولات بازار»، «پیچیدگی مدیریت یکپارچه و کارآمد فعالیت های دامداری»، «گران بودن بسیاری از تجهیزات نوین کشاورزی و به صرفه نبودن تهیه آن برای دامداران خرد»، «بهره‌وری پایین و عدم همگامی با پیشرفت های فناورانه به دلیل پایین بودن سطح علمی دامداران در کشور» و « عدم حفظ کیفیت محصولات لبنی، پروتئینی و غیره با نبود رعایت اصول بسته بندی و حمل و نقل» را هم به عنوان موانع پیش روی فعالیت در این حوزه می‌دانند.

راهکار چیست؟

این چالش‌ها در دنیا نیز شناسایی شده و راهکارهای استارتاپی و فناورانه برای آن تعریف و به کار گرفته شده است. راهکارهایی همچون «کنترل مستمر شرایط محیطی با بهره گیری از انواع حسگرهای قابل استفاده در سیستم ها و محیط های داخلی»، «پیش بینی شرایط آب و هوایی با استفاده از تحلیل داده‎‌های تاریخی و یادگیری ماشین و اطلاع‌رسانی رویدادهای آب و هوایی به دامداران»، «ایجاد امکان جستجو، مقایسه و استخدام کارگران برای انجام فعالیت‌های دامداری با استفاده از پلتفرم‌های آنلاین»، «کاهش نیاز به نیروی انسانی با استفاده از فناوری‌های رباتیک و هوشمند»، «تولید محصولات دامی مانند گوشت، شیر، تخم مرغ و چرم بدون نیاز به پرورش دام و طیور با استفاده از کشت سلولی»، «ایجاد پلتفرم‌های فروش محصولات دام، طیور، آبزیان و زنبور خانگی» و غیره.

راهکارهای فناورانه و خلاقی که به توسعه صنعت دام، طیور و آبزیان بسیاری از کشورها کمک کرده و به این صنایع رونق بخشیده است. در ایران نیز شرکت های دانش بنیان و فناوران بهترین گزینه هستند که می‌توانند با به کارگیری این فناوری‌ها و راهکارها و بومی‌سازی آنها در بهبود عملکرد این صنعت و خوداتکایی آن نقش‌آفرینی کنند.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری

#23