زیست مهندسـی به مهندسـی سیسـتم های زیسـتی می پـردازد. اگرچـه بـه عنـوان زیست شناسـی مصنوعـی نیـز شـناخته می شـود امـا بـه دلیـل نقـش پررنـگ اصـول مهندسـی در آن، اخیـرا به عنـوان زیست مهندسـی معرفـی می شـود. ایـن حـوزه کـه می تــوان گفــت آینــده زیســت فناوری اســت دامنــه کاربردهایــی حتــی گســترده تر از زیســت فناوری دارد.

از آنجایــی کــه در زیست مهندســی آمیــزه‌ای متنــوع از رشــته های زیست شناســی، مهندســی، فیزیـک، شـیمی و علـوم کامپیوتـر در کنـار یکدیگـر موجـب ایجـاد هم افزایی هـای نوینـی می شود می تــوان زیســت مهندســی را یکــی از مصادیــق بــارز فناوری هــای همگــرا دانســت کــه در آینــده تحول آفریـن خواهـد بـود و جهـان زیسـت، کسـب وکار و اقتصـاد جهانـی را متحـول می‌کند.

اما کاربردهــای زیست مهندســی دامنــه بســیاری وســیعی دارنــد. ایــن حــوزه از ســنتز و ویرایــش DNA گرفتـه تـا سـاخت قطعـات زیسـتی مصنوعـی و ایجـاد سـامانه های زیسـتی بـرای تولیـد دارو، تولیــد محصــولات کشــاورزی، تولیــد مــواد شــیمیایی صنعتــی، مــواد غذایــی و نوشــیدنی ها، محصــولات مصرفــی، نرم افزارهــا و بســترهای طراحــی موجــودات را شامل می‌شود.

پیش بینی هــا نشـان می دهـد کاربردهـای زیست مهندسـی در برخـی صنایـع ماننـد پزشـکی، داروسـازی، کشـاورزی و دامپــروری انقلابی بــه پــا می کنــد. به عنوان مثــال در صنایــع کشــاورزی و تهیــه غــذا، رویکــرد کشـاورزی مبتنـی بـر کشـت و زراعـت جـای خـود را بـه تولیـد محصـولات در کارخانـه خواهـد داد. همچنیـن در تحـول صنایعـی ماننـد تولیـد مـواد شـیمیایی و مـواد مصرفـی، محیط زیسـت و انـرژی نقــش بی بدیلــی خواهــد داشــت.

بــا توجــه بــه بازارهــای رقابت پذیــر بســیار مهیــج در ســطح ملــی و جهانــی بــرای زیست مهندســی بـدون شـک کشـورها بـا فراهم سـازی زمینه هـای توسـعه دانـش ایـن حـوزه و مسـیر تجاری‌سـازی آن می‌تواننــد از ظرفیت‌هــای آن حداکثــر اســتفاده را ببرنــد.

مرکــز راهبردی فناوری‌های همگــرا معاونت علمی و فناوری از ســال 1398 فعالیــت خــود را در حــوزه زیست مهندســی شــروع کــرده اســت. در ایـن سـال مرکـز عـلاوه بـر مطالعـه و بررسـی وضعیـت ایـن حـوزه از جوانـب مختلـف ماننـد مقـالات، پتنت هــا، شــرکت ها و اســناد بالادســتی کشــورهای پیشــرو در دنیــا، بــه بررســی وضعیــت ایــن حـوزه و پتانسـیل های موجـود بـرای توسـعه آن در کشـور پرداخـت.

در ادامـه برای توسـعه ایـن حـوزه بنیادیـن و نوظهـور در کشـور، مرکـز همگـرا در سـال 99 برنامـه دوسـاله‌ای بـا هـدف ایجـاد ظرفیـت اولیـه بـرای توسـعه زیستمهندسـی تدویـن کـرد کـه طـی ایـن برنامـه عـلاوه بـر شـروع بسترســازی لازم بــرای توســعه زیست مهندســی در کشــور، فراینــد توســعه فنــاوری و تولیــد برخــی ســویه ها و محصــولات ارزشــمند نیــز آغــاز شــد.

*رییس مرکز راهبردی فناوری های همگرا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری