روابط بین ایالات متحده و چین در ماه های اخیر به طور چشمگیری تنزل یافته است. در تاریخ 15 ماه مه، رئیس جمهور دونالد ترامپ تهدید کرد که کلیه روابط با چین را بر سر همه گیری کووید 19، که منشاء آن در ووهان بوده قطع خواهد کرد. او پیش تر کورنا ویروس را "ویروس چینی" خوانده بود و تهدید می كرد كه برای جبران خسارات ناشی از کورونا ویروس از چین غرامت خواهد گرفت. این درگیری ها که ابتدا از تجارت و فناوری شروع شد،  اکنون دامن گیر دانشجویان و محققان چینی شده است. طبق بیانیه کاخ ریاست جمهوری دولت ترامپ قصد دارد هزاران ویزا را برای دانشجویان فارغ التحصیل و اساتید چینی کاهش دهد. این طرح که نخستین بار توسط نیویورک تایمز گزارش شده است، موجب می شود دولت ویزای افرادی را که ارتباط مستقیمی با دانشگاه های وابسته به ارتش آزادی بخش مردم چین دارند، لغو کند. این  محدودیت ها حداقل 3 هزار فرد را که در حال مطالعه یا تحقیق در ایالات متحده هستند، تحت تأثیر قرار می دهد.

تنها در سال تحصیلی 2018-2017 بیش از 360 هزار دانشجوی چینی در کالج های آمریکایی ثبت نام کرده اند. تحصیل دانشجویان بین المللی در مقطع کارشناسی در کالج های عمومی آمریکا هزینه ای معادل 37 هزار دلار و در دانشگاه های خصوصی هزینه ای بیش از 48 هزار دلار را در پی دارد. این رقم یکی از بیشترین هزینه های تحصیل در میان کشورهای دنیا است اما با این حال کشور آمریکا با اختلاف مقصد اول دانشجویان چینی است.  چین منابع عظیمی از دانشجویان را دارد که مایل به صرف هزینه هستند اما دولت ترامپ محدودیت های خود را در مورد مشاغل و شهروندان چینی به عنوان بخشی از جنگ تجاری گسترده تر خود تشدید کرده است. حال با بالا گرفتن تنش ها میان دو کشور، اکنون دانشجویان و دانشگاه های میزبان خود را در آتش جنگ تجاری ایالات متحده با چین می بینند.

از سال گذشته، واشنگتن قوانین ویزا را تشدید کرده و بعد از شیوع کرونا این محدودیت ها خصوصا برای دانشجویان چینی افزایش یافته است، همچنین دولت آمریکا نظارت بر همکاری های پژوهشی بین دو کشور را تشدید کرده است. در همین زمان، ادعاهای جاسوسی و سرقت از مالکیت معنوی که توسط دولت آمریکا علیه دانشجویان و محققان چینی مطرح شده است، به ایجاد محیطی ناپایدار و خصمانه منجر شده است که می‌تواند نتیجه سال ها همکاری را خنثی نماید. همچنین طرح محدودیت تحصیل دانشجویان چینی در حوزه های مرتبط با علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات در مقاطع لیسانس و تحصیلات تکمیلی از دیگر محدودیت های درنظر گرفته شده برای دانشجویان چینی است.

در سال 2018 میلادی ایالات متحده با استناد به خطر جاسوسی و سرقت از مالکیت معنوی مدت زمان ویزا را برای دانشجویان فارغ التحصیل چینی در رشته های هوانوردی، روباتیک و تولیدات پیشرفته از پنج سال به یک سال کاهش داد. بنا بر گزارش ها، سازمان های اطلاعاتی آمریكا به دانشگاه ها در مورد خطر جاسوسی توسط دانشجویان و محققان هشدار داده اند و از دانشگاهیان و مدیران دانشگاه خواسته اند كه در زمینه شناسایی تهدیدات احتمالی، آموزش ببینند. این سخت‌گیری‌ها بخشی از الگوی فشار بیش‌تر بر صادرات فن آوری و دارایی معنوی از ایالات متحده به چین است. در ماه مه سال 2019، دولت ترامپ محدودیت های جدیدی را در مورد فروش نرم افزارها و سخت افزارها به شرکت هواوی اعلام کرد.

با وجود فشار بیشتر دولت ترامپ بر چین این نگرانی در صنعت آموزش ایالات متحده وجود دارد که چین از طریق کاهش دانشجویان بین المللی خود در آمریکا دست به اقدامی تلافی جویانه بزند. در همین راستا دانشگاه های ایالات متحده سعی کرده اند از خصومت دولت فاصله بگیرند. برخی از دانشگاه ها از جمله دانشگاه برکلی، دانشگاه ییل و دانشگاه نیویورک نامه هایی را به دانشجویان ارائه داده اند که از آنها پشتیبانی و حمایت می کنند اما با این وجود، این جو سطح جدیدی از اضطراب را برای دانشجویان و محققان به ارمغان می آورد که به طبع بر تصمیم دانشجویان و محققان چینی برای انتخاب کشور مقصد برای تحصیل و انجام فعالیت های پژوهشی اثر گذار خواهد بود.

نکته حائز اهمیت دیگری که در کنار سایر عوامل اثر گذار بر دانشجویان بین المللی و انتخاب یک مقصد خاص از سوی آنها باید به آن توجه کرد این است که دانشجویان آسیایی، با عطش آموزش بین المللی، تبادلات فرهنگی و تجربیات جدید یک بازار حیاتی برای بخش آموزش عالی در سراسر جهان هستند. چشم انداز آموزش عالی بین المللی (HE) دائماً با روندهای نوظهور، وقایع ژئوپلیتیکی و نوسانات در جمعیت سنی دانشجویان در حال تحول است بنابراین، درک فرایندهای تفکر این دانشجویان برای ایجاد یک استراتژی قوی بین المللی جذب دانشجو مهم است.

برخی از پیش بینی ها نشان می‌دهد تمامی این روندها ممکن است دستخوش تغییر شوند و با توجه به اینکه دانشجویان در شرق به طور فزاینده ای به دنبال تحصیل درون منطقه ای هستند، الگوهای تحرک در سال های آینده ممکن است تغییر کنند. کشور چین با فهم این تغییر و تحولات و تغییر استراتژی خود از برنامه های صرفا ارسال و بازگشت دانشجویان به استراتژی های جذب دانشجویان بین المللی از سال 2010، طرح تحصیل در چین را با هدف جذب 500 هزار دانشجوی بین المللی تا سال 2020 راه اندازی کرد. در واقع تبدیل چین به یک مقصد جذاب برای دانشجویان بین المللی هدفی است که سیاست گذاران چینی آن را مورد هدف خود قرار داده و برنامه های مختلفی از جمله بورس های تحصیلی اضافی برای دوره های آمادگی یک ساله زبان، ارائه برنامه های بیش‌تر به زبان انگلیسی و دسترسی آسان تر به بازار کار برای دانشجویان بین المللی، به منظور دستیابی به این هدف اجرایی شده است.

قرار گرفتن این کشور در میان 10 کشور برتر مقصد دانشجویان بین المللی در چندین سال گذشته همگی نشانگر برنامه ریزی و اجرای سیاست هایی از جانب کشورهای آسیایی (خصوصا چین و ژاپن) برای جذب دانشجویان بین المللی است. به طور کلی سیاست های مطلوب تر پذیرش، دسترسی آسان تر به بازار کار برای دانشجویان بین المللی، تحولات کشورهای غربی و افزایش هزینه تحصیل دانشجویان بین المللی در کشورهای غربی، همگی از جمله عواملی هستند که کشورهای شرقی را به مکانی مناسب برای تحصیل دانشجویان بین المللی بدل می‌کند و این امر با توجه سرمایه گذاری و برنامه ریزی کشورهای شرق برای جذب دانشجویان بین المللی و سهم چشمگیر دانشجویان آسیایی از بازار کشورهای سنتی دانشجو فرست به معنای از دست رفتن سهم دانشجویان بین المللی منطقه آسیا برای کشورهای اصلی دانشجو پذیر از جمله ایالات متحده خواهد شد.

در همین راستا بسیاری از صاحب نظران اذعان داشتند که سیاستگذاران آمریکایی و مدیران دانشگاه باید مواظب باشند که ایالات متحده مقصد جذابی برای دانشجویان خارجی و محققان مهاجر باقی بماند. یک مطالعه اخیر نشان داده است که ایجاد محدودیت برای ورود دانشجویان بین المللی و ویزاهای کاری افراد ماهر می تواند باعث کاهش تولید ناخالص داخلی، افزایش بیکاری و تأثیر منفی بر کارآفرینی شود. برای چندین دهه، سیستم آموزش عالی آمریکا به عنوان یک آهنربا دانشجویان روشنفکر، خلاق و با استعداد را  از سراسر جهان به خدمت گرفته است و این امر در تبدیل ایالات متحده به یک مرکز نوآوری جهانی و نیروگاه اقتصادی نقشی اساسی ایفا کرده است.

با وجود ایجاد محدودیت های جدید، برخی از دانشجویان در حال بررسی برنامه های خود هستند. به هر ترتیب به نظر می‌رسد که ایجاد محدودیت های شدید بر دانشجویان چینی، با توجه به اینکه این کشور بزرگترین جمعیت دانشجویان بین المللی در ایالات متحده را تشکیل داده است، درآمد 39 میلیارد دلاری آمریکا از دانشجویان بین المللی را با کاهش جدی همراه سازد. علاوه بر از دست رفتن منافع اقتصادی حاصل از دانشجویان بین المللی، کشور آمریکا با از دست دادن سهم بازار خود از دانشجویان بین المللی مغلوب کشورهای رقیبی همچون کانادا، انگلستان و استرالیا خواهد شد که با بهبود برنامه های اشتغال پس از فارغ التحصیلی خود در صدد افزایش سهم خود از دانشجویان بین المللی هستند، بر خلاف آمریکا که محدودیت های شدیدی را بر ویزاهای دانشجویی و اشتغال پس از فارغ التحصیلی ایجاد کرده است.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که برای حفظ این وضعیت و تقویت نقش کشور به عنوان رهبر در صنایع نوظهور که باعث ایجاد اشتغال در آینده و رشد اقتصادی خواهد شد، سیاست مهاجرت ایالات متحده باید به تشویق دانشجویان بین المللی برای آمدن به آمریکا برای تحصیل و کار ادامه دهد.

*کارشناس رصدخانه مهاجرت ایران

منبع: isti.ir

پایان پیام/