ایران کشوری است مملو از ظرفیت‌های کم‌تر یا اصلا شناخته نشده در زمین‌شناسی و معدن که برای توسعه و شکوفا شدن‌شان، نخست شناختی صحیح و اثربخش لازم است. به خاطر دارم از سال‌ها پیش، کشتی‌ها برای صادرات خاک سرخ یا گل اخرا که یکی از رنگدانه های اکسید آهن محسوب می شود، در کنار سواحل جنوبی کشور صف می‌کشیدند و این موضوع، نشان دهنده ظرفیت بالای اقتصادی این منطقه به ویژه در حوزه زمین‌شناسی و معدن است.

گنبدهای نمکی یکی دیگر از همین ساختارهای ارزشمند و مغفول مانده از منظرها است که با بهره بردن از منابع ارزنده و غنی خاکی از نفت تا منابع سولفیدی پتاس، آهن و نمک دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند. ایران از حدود 150 گنبد نمکی بهره می‌برد اما تا کنون نسبت به ظرفیت‌ها اقتصادی و گردشگری آن غافل و بی بهره بوده‌ایم.

علاوه بر نمک استحصال شده از این گنبدها که دارای ارزش اقتصادی است، عناصر نادر، گران‌بها و کم‌یابی چون اورانیوم همراه با بسیاری از فلزات قیمتی دیگر همچون مس، نیکل، کبالت، طلا و کوارتز که کاربردهای فراوان در صنایع گوناگون داشته و می‌توانند خلق کننده ارزش افزوده بسیار بالایی باشند، در این منطقه قابل مشاهده و استحصال است.
حتی اکسید آهن یا هماتیت که به وفور در جزایر جنوبی از جمله هرمز و قشم یافت می‌شود، درخور توجه است و می‌تواند ارزش افزوده بالایی خلق کند. یکی دیگر از پدیده‌های مهم و درخور توجه این منطقه، منابع کارستی است و زاگرس کشورمان به تنهایی یکی از منابع غنی آب و زبان‌زد جهان است. به شرط آن‌که با تکیه به فناوری‌های پیشرفته همچون اکتشاف در عمق، از این ظرفیت عظیم به نحو درست استفاده کنیم.

اگرچه نفت بلای اقتصاد کشور ما بوده است اما اگر از نفت به درستی بهره ببریم، می‌توانیم تحولی جدی در اقتصاد کشورمان ایجاد کنیم. بیش از 2هزار مشتق پتروشیمی از نفت حاصل می‌شود که هریک از آن‌ها زمینه‌ساز تولید ده‌ها فرآورده ریز و درشت دیگر هستند. بنابراین اگر پای فناوری را به حوزه زمین‌شناسی و معدن بگشاییم، می‌توانیم به قطع یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد و توسعه کشور را پایه‌ریزی و در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم.

در این حوزه کارهای انجام نشده بسیاری داریم؛ امیدوارم با نگاهی نو به عرصه زمین‌شناسی و معدن، بتوانیم از دالان‌های سخت و صعب‌ توسعه این حوزه عبور و با استفاده از فناوری‌ها مسیر را برای آیندگان روشن ‌کنیم.

* مشاور امور اکتشاف طرح توسعه فناوری ها و نوآوری های حوزه معدن و صنایع معدن معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری