از سال 2017، سازمان غذا و داروی ایالات متحده، پنج محصول سلول سلول‌های تی را برای درمان برای سرطان لنف حاد سلول بی و لنفوم بزرگ سلول بی، لنفوم بزرگ سلولبی، لنفوم فولیکولی، لنفوم سلول منتل، تکثیر بدخیم سلولی منتشر کرده است.

هماهنگی

فاطمه رهبری زاده عضو هیات علمی گروه زیست‌فناوری پزشکی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به نقش سلول‌های بنیادی در درمان سرطان‌ها گفت: سلول‌های CAR از 4 بخش مختلف تشکیل شده‌اند که به‌عنوان یک مولکول هماهنگ با هم کار کرده و سیگنال فعال‌سازی لازم برای عملکرد سلول‌های تی را پس از شناسایی آنتی‌ژن هدف فراهم می‌کنند. سلول‌های تی معمولی شامل یک قسمت خارج سلولی، یک لولای مولکولی، یک قسمت غشا گذر و بخش‌های سیگنال‌دهی درون سلولی هستند.

وی با اشاره به نقش سلول‌های تی در درمان سرطان گفت: این سلول‌ها پس از فعال شدن، واکنش‌های سیتولیتیک را علیه سلول تومور اعمال  و منجر به حذف آن می‌شوند. برای دستیابی به یک درمان موفق ضدسرطان، سلول‌های تی  باید سلول‌های تومور را سریع‌تر از تکثیرشان از بین ببرند.

 تغییر چهره درمان

در دهه گذشته، سلول درمانی با استفاده از سلول های تی  چهره قدیمی درمان سرطان را تغییر داده است. منبع سلول های مورد استفاده در  سلول‌تی درمانی می تواند از خود بیماران دریافت کننده به نام اتولوگ و یا شخص ثالث سالم به نام آلوژنیک باشد.

به گفته این پژوهشگر حوزه زیست‌فناوری، گرچه سلول ‌تی‌درمانی آلوژنیک هنوز موفق به دریافت تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا نشده است ولی به نظر می آید که این روش می تواند بر موانع تولید و مشکلات استفاده از روش اتولوگ غلبه کند. علاوه بر این، بیماران با نشانه‌های سرطانی خاص، مانند لوسمی لنفوسیتی مزمن، از اختلال عملکرد سلول تی رنج می‌برند. این پدیده به عنوان عاملی شناخته شده است که به نتایج بالینی کمتر مطلوب پس از سلول‌های تی درمانی در این بیماران منجر می شود.

سه روش متداول

رهبری زاده با بیان این‌که فرآیند درمانی با لوکوفرزیس شروع می شود ادامه داد: ناقل‌های رتروویروسی گاما، ناقل‌های لنتی ویروس و سیستم‌های ترانسپوزون-ترانسپوزاز، سه روش متداول برای دستکاری ژنتیکی سلول‌های تی و توسعه آن‌ها هستند.

وی افزود: علاوه بر این، این سلول‌های T مهندسی‌شده با استفاده از روش‌های مختلفی مانند فعال سازی با سلول‌های ارائه‌دهنده آنتی‌ژن مصنوعی یا فعال سازی با  پادتن‌هایی که CD3 را هدف قرار می‌دهند، فعال و تکثیر می شوند. پس از رسیدن به دوز درمانی مورد نظر برای تزریق، سلول های تی ساخته شده به بیماربازگردانده می شود.

شیمی درمانی پیش از درمان

پژوهشگر حوزه زیست‌فناوری پزشکی با بیان این‌که اکثر روش‌های تی  درمانی با رژیم‌های شیمی درمانی متعادل کننده شرایط بیمار همراه هستند، ادامه داد: ثفلودارابین، سیکلوفسفامید و بندموستین، رایج ترین داروهای شیمی درمانی مورد استفاده هستند.

رژیم های شیمی درمانی پیش از درمان، همان‌طور که از نام آن پیداست، با از بین بردن لنفوسیت های بیماران و سلول های سرکوبگر مشتق از میلوئید، به تشکیل یک محیط دوستانه یا کمتر خصمانه برای سلول های تی  تجویز شده کمک می کند.

این پدیده به سلول‌های تی انتقال یافته کمک می‌کند تا اثرات ضدتوموری بارزتری را اعمال کنند، زیرا از اثرات سرکوب‌کننده سیستم ایمنی میزبان مبرا می‌شوند.

روزنه ای درخشان برای انواع بدخیمی های خونی 

درمان با سلول‌های تی می تواند به عنوان یک مثال عالی از همکاری علوم پایه پزشکی و علوم بالینی، برای دستیابی به اهداف بسیار ارزشمند جلوه کند. تا به امروز، این پدیده علمی نتایج امیدوارکننده ای را در بسیاری از انواع بدخیمی های خونی نشان داده است.

این واقعیت محققان را تشویق می کند تا در مورد تومورهای غیرخونی نیز تلاش های گسترده ای انجام دهند. علاوه بر این، مطالعات متعددی در سراسر جهان با هدف بهبود عملکرد ، ماندگاری، پایداری، فعالیت ضدتوموری سلول‌های تی  در حال انجام است.

علاوه بر این، سمیت مرتبط با درمان با سلول های تی ، که هنوز به عنوان یک مرز مهم محدودکننده اثربخشی این روش درمانی است، نیاز به تحقیقات عمیق دارد. تقریبا هیچ شکی وجود ندارد که سلول‌های تی  قابل تنظیم و هوشمندتر ممکن است آینده ایمونوتراپی مبتنی بر سلول را مختص خود کنند.

شرکت کارا یاخته تجهیز آزما با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از سال 1386 تلاش بی وقفه برای تولید کارآمد این فناوری را در ایران شروع کرده و در تلاش است تا با استفاده از همت محققان علوم پایه پزشکی، حمایت ارزنده سرمایه گذار بخش خصوصی و همیاری قوی ترین تیم کلینیکی پیوند مغز استخوان در ایران این روش درمانی را با حداقل هزینه به ملت ایران و نیز توریست سلامت اهدا کند.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#