برای تشخیص این‌که کدام کشورها در مسیر پیشرفت فناورانه حرکت کرده‌اند، توسط سازمان‌ها و مؤسسه‌های پژوهشی گوناگون، سرنخ‌ها و معیارهای سنجش مشخص شده و به عنوان نقشه راه کاربران قرار گرفته است. این سازمان‌ها و نهادها، با پژوهش دقیق و موضوعی وضعیت فعالیت کشورها از وضعیت فعالیت‌های نوآورانه و فناورانه به ارزیابی آن‌ها می‌پردازند و امتیازی را بر اساس هریک از این شاخص‌ها، نصیب کشورها می‌شود.

مهم‌ترین شاخص‌های نوآور بودن یک کشور آن هم در ابعاد جهانی، چه معیارهایی هستند؟ گزارشی که هر ساله توسط سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) منتشر می‌شود، به این پرسش پاسخ می‌دهد. این گزارش هر ساله اقتصادهای جهان را براساس توانمندی‌های نوآورانه کشورها مورد بررسی قرار می‌دهد.

اما در این گزارش چه شاخص‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرد؟ گزارش یادشده به طور کلی شامل 7 رکن و 21 بخش و 80 زیربخش را مورد بررسی قرار می‌دهد. این شاخص‌ها در دو دسته درون‌داد و برون‌دادهای نوآوری تقسسیم‌بندی می‌شوند و هدف از این معیارها دست یافتن به تصویری روشن از وضعیت و جایگاه نوآورانه کشورها است

در آخرین نسخه از گزارشی که در سال 2020 منتشر شد، 131 کشور جهان مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس آن، در هر حوزه از این گزارش، امتیازها 0 تا 100 را به خود اختصاص دادند.

در گزارش شاخص‌های جهانی نوآوری، ارکان ورودی یا درون‌دادها شامل نهادها، تحقیق و سرمایه انسانی، »زیرساخت‌ها، پیچیدگی بازار و پیچیدگی کسب و کار است. همین‌طور ارکان خروجی یا برون داد‌ها می‌توان بهدانش و فناوری وخلاقیت اشاره کرد. تازه‌ترین نسخه از این گزارش سال 2020 تولید شده است. این در حالی است که  13 سال از انتشار نخستین گزارش شاخص جهانی نوآوری می‌گذرد.

شاخص جهانی نوآوری که هر سال یک بار یافته‌های تحلیلی از کشورهای جهان را براساس توانمندی‌های نوآوری آنها ارائه می‌کند شامل بخش‌ها و زیربخش‌های گوناگونی است. این گزارش، از 7 رکن و 21 بخش و 80 زیربخش تشکیل شده که به دو گروه ورودی و خروجی تقسیم میشوند و هدف آن دست‌یافتن به جنبه‌های گوناگون نوآوری است.

در آخرین داده‌های مربوط به گزارش شاخص جهانی نوآوری سال 2020، تعداد 131 اقتصاد مورد بررسی قرار گرفته که امتیاز هر کشور از صفر تا 100 متغیر است. امتیاز 100 نشان از بهترین عملکرد و امتیاز صفر نشان از ضعیف‌ترین عملکرد دارد.

اما این گزارش چه معیارهایی را برای شناخت نوآور بودن یک اقتصاد بررسی می‌کند؟ معیارهایی مانند «تحقیق و سرمایه انسانی»، «نهادها» جزو  ارکان ورودی یا درون‌دادهای شاخص نوآوری جهانی هستند و  ارکان خروجی یا برون دادها را معیارهایی مانند «پیچیدگی کسب و کار»، «پیچیدگی بازار»، «زیرساخت‌ها» تشکیل می‌دهد. خلاقیت، دانش و فناوری بخش دیگری از این شاخص‌های جهانی را شامل می‌شود. بر اساس میانگین این شاخص‌ها، ایران در بین 10 کشور منطقه آسیای میانه و جنوبی رتبه دوم را کسب کرده است.

رتبه نخست در ثبت علائم تجاری

ایران در ثبت علائم تجاری در منطقه، جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است. ایران با توانمندی در شاخص‌های مالکیت فکری از هم پای دیگر کشورهای جهان به جلو می‌رود و توانسته است فاصله خود را با دیگر کشورها بهبود دهد.

ایران در منطقه رتبه دوم و در میان کشورهای جهان، جایگاه 67 را کسب کرده است. به طور کلی ایران در بخش‌های گوناگون برون داد نوآوری، عملکرد بهتری نسبت به ارکان ورودی نوآوری داشته است. در سال 2020 ،در مجموع ورودی‌های نوآوری ایران، رتبه 90 و در خروجی‌های نوآوری، رتبه 50 را کسب کرده است.

توانمندی در توسعه ظرفیت نیروی انسانی

از مهم‌ترین نقطه‌های قوت کشورمان در این شاخص می‌توان به توانمندی در تحقیق، پژوهش و سرمایه انسانی با رتبه 46 ، زیرساخت با رتبه 69 جهانی اشاره کرد که ایران را در شما کشورهای توانمند این حوزه قرار می‌دهد.

ایران همچننی با اختصاص دادن رتبه  46 به خود، در میان کشورهای پیشرو در این عرصه قرار دارد. کشورمان همچنین رتبه 59 را در خروجی‌های دانش‌ و فناوری به خود اختصاص داده است.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/24