تجهیزات جداسازی آزمایشگاهی از فناوری پیشرفته و دقت بالایی برخوردار هستند و ضمن این‌که نتیجه پژوهش‌ها را دقیق‌تر و کاربردی‌تر می‌کنند، تولید و توسعه محصولاتی را موجب می‌شوند که در ارتقای زندگی اثربخش است.

به گفته محمد بیاتی فعال حوزه تجهیزات آزمایشگاهی، روش فناورانه جداسازی یا کروماتوگرافی در شمار روش‌های آزمایشگاهی که برای پژوهشگران شناخته شده است قرار گرفته و هنگامی که سخن از جدا کردن اجزای یک مخلوط در میان باشد، نام کروماتوگرافی نیز شنیده می‌شود.

روشی فناورانه برای جداسازی

این فعال فناور با اشاره به این‌که جداسازی اجزای مخلوط، مهم‌ترین کاربرد تجهیزات دانش‌بنیان این حوزه است، ادامه می‌دهد: تجهیزات کروماتوگرافی، مخلوط را در ماده‌ای به نام فاز متحرک حل می‌کنند و سپس آن را از طریق ماده دوم  تحت عنوان فاز ساکن منتقل می کند. اجزای مختلف مخلوط با سرعت های متفاوتی از فاز ساکن عبور می کنند که باعث جدا شدن اجزا از یکدیگر می شود.

بیاتی با بیان این‌که هرکدام از مواد با سرعت خاصی جدا می‌شوند، ادامه می‌دهد: ماهیت فازهای متحرک و ساکن مشخص می کند که کدام مواد سریع‌تر یا کندتر حرکت می کنند و نحوه جداسازی آن‌ها چگونه است. همین موضوع موجب می‌شود مواد به سادگی از یکدیگر تفکیک شوند.

مختلف و پرکاربرد

این پژوهشگر حوزه آزمایشگاهی، از کاربردهای مختلف و متنوع کروماتوگرافی می‌گوید و ادامه می‌دهد: این تجهیزات در تولید محصولات مختلف به ویژه در صنایع شیمیایی، نانوفناوری، فرآورده‌های زیستی و سلولی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین پژوهش‌های کاربردی و فناورانه در حوزه‌های زیست‌فناوری، شیمی، سلولی و مولکولی بخشی از کاربردهای گسترده این تجهیز دانش‌بنیان است.

بیاتی با بیان این‌که طیف گسترده‌ای از تجهیزات کروماتوگرافی وجود دارد که با توانمندی فعالان فناور نمونه ایران‌ساخت آن به بازار عرضه شده است، ادامه می‌دهد: تجهیزات کروماتوگرافی دارای اهداف متفاوتی هستند و برای مخلوط‌های مختلف به کار می‌روند. برخی از شناخته‌شده‌ترین گونه‌های این روش شامل کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا  و کروماتوگرافی گازی ، اکنون توسط شرکت‌های دانش‌بنیان در داخل کشور عرضه شده و نیاز آزمایشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، شرکت‌های فناور و مراکز نوآوری را تامین می‌کنند.

انعطاف پذیری

اصول کروماتوگرافی در سایر تکنیک های آزمایشگاهی نیز نقش‎آفرین می شود. بیاتی با بیان این‌ مطلب می‌افزاید  توسعه فناوری الکتروفورز ژل اسیدها و پروتئین های نوکلئیک یکی از کاربردهای کروماتوگرافی است و این دستگاه، بر اساس اندازه، ذرات را طبقه بندی می کند و از طریق یک میدان الکتریکی در ژل جذب می‌کند.

به گفته این پژوهشگر حوزه آزمایشگاهی، کروماتوگرافی یک روش فناورانه بسیار کارآمد در عین سادگی و انعطاف پذیری بالا است که تحقق پژوهش‌های فناورانه و پیاده‌سازی تغییرهای جدید را در آینده ممکن می‌کند.

ارائه خدمات کروماتوگرافی بر بستر شبکه آزمایشگاهی

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با ایجاد شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی زیست‌بومی اشتراک‌گذاری تجهیزات این حوزه و آزمایشگاه‌های توانمند و فعال در ارائه خدمات کروماتوگرافی ایجاد کرده است که خدمات خود را به دانشگاهیان، پژوهشگران، نخبگان و فعالان زیست‌بوم نوآوری ارائه می‌دهد.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#