بیماران آسیب‌نخاعی، فاقد حس و توانایی انجام حرکات ارادی زیر ناحیه آسیب‌دیده هستند. تاکنون تلاش‌ها برای مداوای کامل بیماران بی‌ثمر بوده. این بیماران علاوه بر انزوای اجتماعی، با عوارض ناشی از بی‌تحرکی مواجه می‌شوند که برخی از این عوارض، کشنده است.

طبق آمار سازمان سلامت جهانی، در ایران هر سال در حدود 5 هزار نفر جدید به این عارضه مبتلا می‌شوند. حال آن‌که جمعیت حال حاضر این بیماران در کشورمان بین 60 تا 100 هزار نفر گزارش شده است.

هدف از ساخت دستگاه بازتوانی این بیماران، برای راه رفتن موثر مجدد بوده که به‌واسطه ایجاد تحرک دوباره، تا حد قابل‌توجهی از عوارض جسمی، روحی و اقتصادی – اجتماعی آنها کاسته شود.

در دنیا دو گروه در حال تلاش برای بازتوانی بیماران جهت راه رفتن مجدد هستند: گروه اول با تکیه بر فناوری رباتیک به‌صورت منفعل، بیماران را راه می‌برند. هدف ساخت آنها، صرفا تحرک بیماران به صورت سرپا است اما در گروه دوم که به تمرکز بر روی کارکرد عصبی تحریک الکتریکی پرداخته‌‍اند، با استفاده از تحریک الکتریکی عضلات و اعصاب سالم، اندام تحتانی شخص، حرکت‌های شبیه‌سازی شده راه رفتن، نشستن، برخاستن و . . . را برای بیماران بازسازی می‌کند.

مزیت گروه دوم از چند جهت قابل توجه است: هزینه ربات‌های اگزواسکلتون در دنیا به طور متوسط 90 هزار دلار بوده و از برخی مشکلات فنی هم‌چون دارا بودن شارژ تنها برای 1 تا 2 ساعت، بزرگی دستگاه و عدم‌توانایی انجام حرکات پیچیده طبیعی عضلات پا توسط تعداد سروو موتور تعبیه‌شده برخوردار است.

دستگاه‌های گروه دوم که در دنیا تنها نمونه تجاری‌سازی شده توسط یک شرکت در ایالات متحده آمریکا و به قیمت 16 هزار دلار عرضه می‌شود، با تحریک مستقیم عضلات اندام تحتانی، باعث ایجاد حرکات فاعلانه در بدن و در نتیجه کاهش چشمگیر عوارض بی‌تحرکی می‌شود. این دستگاه به هیچ کشوری از دنیا صادر نمی‌شود و بیماران در صورت تمایل، باید به ایالات متحده سفر کنند. همچنین موارد ذکر شده در باب محدودیت گروه اول، در این دستگاه وجود ندارد.

دستگاهی که توسط شرکت فناور راه‌کارهای زندگی و امید مهام طراحی و به تولید رسیده است، از نوع دوم بوده و در جهت بازتوانی بیماران آسیب نخاعی، به آنها کمک می‌کند تا فرآیند راه رفتن را در خانه انجام دهند. این سامانه شامل یک مدار اصلی است که پالس الکتریکی تولید می‌کند. همچنین از یک‌سری سیم‌های انتقال‌دهنده به عضلات و پدهای سطحی تشکیل شده که آن را به روی عضلات می‌چسبانند و به این ترتیب، پالس اعمال می‌شود.

این محصول می‌تواند با استفاده از قسمت کنش‌پذیری نوع اول، در آینده پیشرفت داشته باشد.

با عنایت به این نکته که علیرغم تمام مشکلات به‌وجود آمده در سال‌های اخیر، چه از نظر افزایش هنگفت هزینه قطعات الکترونیک و چه در جبهه انجام آزمایش حضوری بر روی بیماران، به‌دلیل شیوع ویروس منحوس کرونا، یک تیم ایرانی با سرمایه‌گذاری شخصی و همچنین دریافت قسمتی از تسهیلات اختصاص‌یافته توسط صندوق نوآوری و شکوفایی، موفق به تکمیل سامانه سوم دستگاه بازتوانی جانبازان و بیماران قطع نخاعی شد.

اما چالش پیش‌روی عرضه این محصول به بیماران، دریافت استانداردهای متعدد از داخل و خارج از کشور است که از نظر مالی، مدتی است برای تیم طراح، به سدی بزرگ تبدیل شده است. گرچه اعتبار نسبتا مناسبی از جانب صندوق برای این شرکت در سال 98 مورد تصویب قرار گرفت اما با عنایت به موارد ذکر شده و دریافت تنها بخشی از کل مبلغ از سوی صندوق پژوهش دانشگاه تهران، تنها تا این مرحله از کار ما را یاری داده است که امیدوارم با تخصیص مابقی منابع، گام بزرگی در جهت توسعه این محصول ایران‌ساخت برداشته شود.

*فعال حوزه دانش‌بنیان

منبع: isti.ir

#